Waarom prikkelmanagement meer is dan overprikkeling vermijden
Overprikkeling staat steeds vaker in de schijnwerpers. En terecht: veel mensen worstelen ermee. Maar het is slechts de helft van het verhaal.
Want wie alleen naar overprikkeling kijkt, vindt nooit de volledige oplossing. Er ontbreekt iets cruciaals: onderprikkeling. Hoe dat werkt, daar ga ik in dit blog dieper op in.
De valkuil van vermijden
Jaren geleden had ik een kantoorbaan. Elke dag reisde ik daar in een drukke trein naartoe. Eenmaal aangekomen zat ik de hele dag in een lawaaiige en afleidende kantoortuin. Dit zorgde ervoor dat ik veel last van allerlei prikkels had: vooral geluid en drukte van mensen om mij heen stoorden mij.
Ik had allerlei manieren bedacht om aan de prikkels te ontkomen:
- Ik nam een vroege trein: minder drukte en meer kans op een rustige plek op kantoor
- Ik gebruikte mijn noise-cancelling headphones: een muur tegen het lawaai
Prikkels vermijden leek mij een goed idee. Ik zag daarbij wel iets belangrijks over het hoofd. Naast het teveel aan lawaai- en sociale prikkels, had ik ook een tekort. Ik miste een intellectuele uitdaging. De baan die ik toen had, daagde me niet uit. Sterker nog, ik zat me een groot deel van de tijd dood te vervelen. Ik had geen idee wat ik daaraan moest doen. Wat ik vooral voelde, was die overprikkeling. Daar wilde ik vanaf.
Dus ging ik lang zo door. Ik ging die drukte-prikkels uit de weg. Maar deed niets aan dat tekort aan mentale uitdaging.
Dat werkt dus niet! Over- en onderprikkeling zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Prikkels effectief managen is balanceren. Onderprikkeling is onderdeel van het probleem. En de oplossing.
De weegschaal van prikkels
Je kunt dit zien als een ouderwetse weegschaal (zie de afbeelding). Aan de rechterkant zit alles waar je gevoelig voor bent. Dat is de overprikkeling-kant. Maar de weegschaal heeft nog een andere kant: hier zit alles waar je juist behoefte aan hebt. De balans bewaar je door te zorgen dat je gevoeligheden en je behoeften hetzelfde gewicht hebben.
Laten we dat eens toepassen op mijn verhaal hierboven. Gevoelig voor geluid en drukte. Die kant weegt zwaar. Tegelijk had ik een grote behoefte aan intellectuele uitdaging. Dit zit aan de linkerkant van de weegschaal. Die is daardoor te licht.
De gevoeligheden-kant van de schaal was veel te zwaar. De behoeften-kant veel te licht. Wat ik feitelijk probeerde te doen, was de gevoeligheden-kant lichter maken: noise-cancelling koptelefoon, vroeg met de trein. Maar omdat de behoeften-kant veel te licht was, kreeg ik de weegschaal niet in balans.
De oplossing zit dus in een combinatie. De gevoeligheden-kant lichter maken EN de behoeften-kant zwaarder. Pas toen ik mijn intellectuele behoefte ging voeden, kwam er balans.
Misschien ziet jouw weegschaal er anders uit. Jij bent gevoelig voor andere dingen dan geluid. En je behoeften liggen misschien ergens anders dan intellectueel. Dat kan prima, geen mens is hetzelfde. Waar het om gaat is het idee. Die weegschaal werkt ook als je er andere dingen aan hangt! Uiteindelijk gaat het om de balans.
Een supercar brein
Heb jij nou zo’n hoogbegaafd en/of hoogsensitief brein, dan is het nog belangrijker dat jij dit goed leert managen. Jouw zenuwstelsel is veel gevoeliger afgesteld dan gemiddeld. Je loopt daardoor een groter risico om aan de overprikkeling-kant terecht te komen. Niet alleen omdat je veel gevoeliger bent voor dingen, maar ook omdat jij een grote behoefte hebt. Aan een intellectuele uitdaging bijvoorbeeld.
Ben je niet in balans, dan zit je in een permanente staat van prikkelchaos.
Dit zorgt ervoor dat je niet dát kunt doen waar je echt goed in bent. Veel van jouw energie wordt dan opgeslokt door die chaos (ik schreef daar al eerder over).
Zonde! Het voelt namelijk….ellendig (en dat is een understatement). Dat weet ik uit eigen ervaring. En ik weet ook hoe het voelt als je die chaos niet meer hebt (meer energie, ruimte, vrijheid, voldoening).
Het hele spectrum
Echt prikkelmanagement gaat verder dan overprikkeling vermijden. Om het echt goed aan te pakken, zul je naar het hele spectrum moeten kijken. Niet alleen naar waar je last van hebt, maar óók naar waar je behoefte aan hebt. Pas dan kun je weer in balans komen.
Daarom heb ik de methode Prikkels de Baas ontwikkeld: praktisch, toepasbaar en gericht op het herstellen van jouw balans.
Wat zou er veranderen in jouw leven als je beide kanten van de weegschaal in balans krijgt?
Verder lezen
- De prikkelweegschaal: teveel én te weinig - Waarom prikkelmanagement meer is dan overprikkeling vermijden Overprikkeling staat steeds vaker in de schijnwerpers. En terecht: veel mensen worstelen ermee. Maar het is slechts de helft van het verhaal.Want wie alleen naar overprikkeling kijkt, vindt nooit de volledige oplossing. Er ontbreekt iets cruciaals: onderprikkeling. Hoe dat werkt, daar ga ik in dit blog dieper op… …
Leven met de handrem erop: hoe prikkelmanagement je energie teruggeeft - Prikkelmanagement is geen luxe, maar de sleutel tot een leven dat écht bij je past Het begon voor mij met overprikkeling. Omdat ik daar zelf veel last van had. Aan de oppervlakte dan. Pas later ontdekte ik dat ook onderprikkeling een grote rol speelde. De balans tussen die twee blijkt cruciaal.Nu, jaren later, weet ik… …
Hou je van leeglopen? Doe dan vooral niets aan je prikkels - Ik heb het vaak over prikkels leren managen. Jarenlang heb ik er zelf mee geworsteld. Het is iets dat me bezighoudt, kun je wel zeggen. Maar ik ga nu even advocaat van de duivel spelen:Waarom zou je je prikkels eigenlijk leren managen?Wat als je het gewoon zo laat en er helemaal niets aan doet?Die keuze… …